Sürdürülebilirlik kelimesini çoÄŸu yerde ya duymuÅŸ ya görmüÅŸsünüzdür. Adı üzerinde sürdürülebilirlik halihazırda olan bir ÅŸeyi sürdürebilmektir. 1987 yılında Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu’nun yayınladığı “Ortak GeleceÄŸimiz” adlı raporla tanıştı dünya bu tanımla. Basit haliyle, sürdürülebilir olan bir ÅŸey kendini yenileyebilir ya da bulunduÄŸu durumu devam ettirebilir. Sürdürülebilir bir yaÅŸam tarzıyla kendi ihtiyaçlarımızı karşılarken gelecek nesillere de kendilerine yetebilmeleri için olanak tanımış oluruz. ÖrneÄŸin sürdürülebilir enerjilerden olan rüzgâr enerjisi hem doÄŸaya zarar vermez hem de uzun yıllar çalışmaya devam ederek gelecek nesiller için de enerji üretir. Rüzgâr tribünlerinde çalışanların da meslek hastalığına yakalanma ya da iÅŸyerinde hastalanma riskleri petrol ya da maden iÅŸçiliÄŸine göre çok düÅŸüktür. Kavram olarak daha ayrıntılı ve basite indirgenemeyecek kadar önemli bir konu ama bu yazıda kahveyle iliÅŸkisine bakacağımız için ana fikrini bilmeniz yeterli.
Peki sabahlarımızın ve yoÄŸun ders saatlerimizin kurtarıcısı, sosyalleÅŸmenin odak noktası olan kahveyle sürdürülebilirlik arasındaki baÄŸlantı nedir?
Yemen’den Osmanlıya, Osmanlı’dan da Avrupa’ya yayılan kahve zamanla o kadar popüler oldu ki ülkemizde önemli bir gelenek olan “kız isteme” törenlerinin bile odağında. Kahvehaneler hem bizim hem de diÄŸer dünya kültürlerinin önemli bir parçası. Ama son zamanlarda ortaya çıkan 3. Nesil kahvecilerle birlikte, süregelen bir sorun gündeme taşındı. Kahve ve sürdürülebilirlik.
Problem ne?
Kahve ve sürdürülebilirlik hakkında konuÅŸurken, üç alt konudan bahsedebiliriz: insanlar, gezegen ve kâr.
Kahve, yetiÅŸtirildiÄŸi ülkelerde (genellikle ekvatorda bulunan ve yaÄŸmur ormanlarından oluÅŸan ülkeler) ormanların altında kalan boÅŸ olan topraklara ekilerek yetiÅŸtiriliyordu. Ülkeler kahve sayesinde kalkınıyor ve saÄŸlık, eÄŸitim gibi ana ihtiyaçlarını karşılayabiliyordu. Ama kiÅŸilerin ve ÅŸirketlerin artan kahve isteÄŸini görmesi ve duruma el atmasıyla hem kahve üretimi yapan çiftçilerin dolayısıyla da ülkelerin fakirleÅŸmesine sebep oldu. En basit eÄŸitim ve saÄŸlık ihtiyaçlarını karşılayamaz hale geldiler. Üretimi ele alan ÅŸirketler orman-altı yapılan kahve üretimini daha çok kâr elde edebilmek için orman alanlarını tarım alanlarına dönüÅŸtürerek yapmaya baÅŸladılar. Yani kısa dönem kâr için uzun dönem çevresel etkilere sebep oluyorlar. Üretim artıyor, kahve ucuzluyor. Seri üretim yapan büyük ÅŸirketler kar elde ederken yerli çiftçiler en basit ihtiyaçlarını karşılayamaz hale geliyor. Bir de kahvenin toplanma süreci var. Küçük kahve meyvelerini toplamak zaman alan ve yaralanmanıza sebep olabilen bir iÅŸtir. Tarım alanından alınmak istenen verimin maksimum olması sebebiyle sık bir ÅŸekilde dikilen kahve aÄŸaçları arasına sadece fiziksel olarak zayıf olan iÅŸçiler girebiliyor. Bu durumda kahve tarlalarında küçük çocuklar en büyük iÅŸgücünü oluÅŸturuyor. Çocuk iÅŸçiliÄŸinin en yüksek olduÄŸu alanlardan maalesef biri kahve tarımı.
Sadece genel olarak durumdan haberdar olmamız bile bir ÅŸeyleri deÄŸiÅŸtirebilmemiz ve belki bilmediÄŸimiz bir ülkedeki bilmediÄŸimiz bir çiftçinin yaÅŸam ÅŸartlarını iyileÅŸtirmeye yardım edebilmemiz için yeterlidir. Sadece A markasından B markasına geçerek bunu yapabiliriz.
Kahvemin sürdürülebilir olduÄŸunu nereden anlarım?
Kahvenizi alırken kökenini ve tarım yöntemini araÅŸtırın. Hazırlamanın en sürdürülebilir yolunu düÅŸünün. Ve sürdürülebilirliÄŸi teÅŸvik eden bir kuruluÅŸun projelerini destekleyip destekleyemeyeceÄŸinizi düÅŸünün.
Kahvenizi ekosisteme ve kimseye zarar vermeden gönül rahatlığıyla içebilmeniz için kahve markanızın sahip olabileceÄŸi bazı sertifikalara bakabilirsiniz. Sertifikalar sadece kendi alanları için geçerlidir ve markanın %100 sürdürülebilir olduÄŸunu garanti etmez ama sürdürülebilirlik için büyük bir adımdır.
- Rainforest Alliance: Uluslararası alanda tanınmış bir çevre kuruluÅŸu olan Rainforest Alliance (YaÄŸmur Ormanları BirliÄŸi), kahve yetiÅŸtirilen ülkelerin doÄŸasının ve buralarda yaÅŸayan insanların yaÅŸam koÅŸullarının sürdürülebilir bir ÅŸekilde iyileÅŸtirilmesine katkı saÄŸlamaktadır.
- FAIRTRADE: FAIRTRADE (Adil Ticaret) etiketi bulunan ürünler, müÅŸterilerimize üreticilerin ve çalışanların geçim ve çalışma koÅŸullarının FAIRTRADE ücretleri/primleri ile iyileÅŸtirildiÄŸini garanti etmektedir.
- UTZ Certified: UTZ sertifikalı (kahve, kakao ve çay alanlarında sürdürülebilir yetiÅŸtirme yöntemleri programı ve etiketi) üreticiler insanlara ve dünyamıza yönelik daha iyi tarım uygulamaları gerçekleÅŸtirme konusunda eÄŸitilmiÅŸtir.
EÄŸer bu veya benzeri sertifikalara sahip deÄŸilse üzülmeyin, markanıza ulaşıp onları sürdürülebilir olmaya teÅŸvik edebilirsiniz.
Sürdürülebilir bir gelecek umuduyla, kendinize iyi bakın.
TuÄŸçe Sarı